موسسه اطلاعات علمي ISI براي ارزيابي و اندازه گیری اهمیت و رتبه هر یک از مجله هاي تحت پوشش فهرست نويسي خود، سه شاخصه درنظر گرفته است:
1- فاکتور تاثير (FactorIF :Impact)
2- شاخص فوري (Immediacy index)
3- نيمه عمر استناد(Cited Half- life)
_ معيار IF : در بين فاکتورهاي مذکور، فاکتور تاثير کاربردي ترين شاخص مي باشد و امروزه به طور گسترده اي در درجه بندي و ارزيابي مجله ها مورد استفاده قرار مي گيرد. اين فاکتور در حقيقت توانايي مجله و هيئت تحريريه آن را در جذب بهترين مقاله ها نشان مي دهدو برابر است با تعداد ارجاعات به مقاله هاي منتشر شده در دو سال قبل مجله تقسيم بر تعداد مقاله هاي منتشر شده در دو سال مذکور است.در مواردي فاکتور تاثير مجله به طور ميانگين (که معدل فاکتور تاثير در طول دوران فهرست شدن آن مجله در ISI مي باشد) نيز مورد استفاده قرار مي گيرد. اين شاخص، مهمترين و در عين حال کاربردي ترين شاخص ارزيابي مجله ها از نظر ISI مي باشد اساس راهیابی مجلات به نمایه های سه گانه ISI می باشد.
فاکتور تاثير براي نخستين بار در سال 1995 و توسط بنيانگذار Garfield) ISI) مطرح شد و به سرعت به صورت دستورالعملي جهت گزينش بهترين مجله ها به کار رفت. حقيقت آن است که اين فاکتور ابزار کاملي براي اندازه گيري کيفيت مقاله ها نمي باشد بلکه چون روش بهتري وجود ندارد و در حال حاضر نسبت به ديگر معيارها براي ارزيابي علمي از مزايايي برخوردار است لذا عموما مورد استفاده قرار مي گيرد.
این عامل همه ساله توسط ISI برمبنای ارجاعات به هر یک از مجلات علمی آن محاسبه میشود و نتیجه در گزارشات ارجاع مجله یا Journal Citation Reports یا به اختصار JCR ٬منتشر می شود. این ضریب٬ نه برای مقاله یا نویسنده٬ بلکه برای مجله محاسبه می شود.
در حال حاضر مجله Annual Review of Immunology با IF معادل 53، معتبرترين مجله علمي دنيا محسوب مي شود و مجله ای همانند Nature با IF معادل 30، در رتبه ششم قرار دارد، ضمن اینکه كمترين IF (0.1) به مجله Iranian Journal of Science and Technology متعلق است.
_معيار JIF: در موسسه اطلاعات علمي (ISI)، هر مجله داراي يک کد شناسايي (identification) با علامت ID به عنوان شماره مجله است. ترتيب اين شماره ها در رديف بندي کل مجله هاي تحت پوشش موسسه بر اساس حروف الفبا مي باشد. بنابر اين، ID مجله هايي که نام آنها با A شروع مي شوند، از يک آغاز شده و به اعداد بزرگتر در مورد مجله هايي که نام آنها با حروف Z آغاز مي شوند، ختم شده است. همچنين مجله هاي تحت پوشش ISI در موضوع هاي مختلف طبقه بندي شده و هر طبقه به يک گرايش خاص علمي (Discipline) تعلق دارد. ISIدر پايان هر سال، فاکتور تاثير (IF) را براي ارزيابي تمامي مجله هاي تحت پوشش خود محاسبه کرده و گزارش مي کند. اين موسسه همچنين در پايان هر سال به صورت يک جدول، ميانگين فاکتور تاثير هر مجله (JIF) را نيز ارائه مي دهد. JIF، ميانگين فاکتورهاي تاثير مجله در طول ساليان فعاليت مجله در ISI است. براي محاسبه JIF هر مجله، فاکتورهاي تاثير در همه سال ها با هم جمع و سپس بر تعداد سال هاي موجودي فاکتور تاثير مجله تقسيم مي شود. علاوه بر اين، ميانگين انحرافات مطلق فاکتورهاي تاثير سالانه از مقدار JIF نيز تعيين مي شود تا افت و خيزهاي مجله در جهت بهبود آن مشخص شود.
_معيار JRK: در پايان هر سال، مجله هاي مربوط به يک موضوع خاص بر طبق ميانگين فاکتور تاثير مجله (JIF) رديف بندي مي شوند. به اين طريق مجله با بيشترين JIF در صدر جدول و با شماره يک مشخص مي شود و مجله با کمترين JIF در انتهاي جدول شماره گذاري شده قرار مي گيرد. چنانچه شماره رديف يک مجله در يک موضوع خاص (يک گرايش علمي خاص)، در چنين جدولي که به ترتيب JIF مرتب شده است، با نماد n نشان داده مي شود و نماد N هم گوياي تعداد مجله ها در آن موضوع خاص باشد، درجه بندي مجله (Rank Journal) علامت اختصاري "JRK" در آن گرايش علمي خاص به صورت زير تعريف و محاسبه مي شود:بديهي است که JRK بين صفر و يک تغيير مي کند. وقتي JRK براي مجله اي در موضوعي خاص، يک مي باشد. بدان معني است که آن گرايش خاص علمي هيچ مجله اي وجود ندارد که درجه ي آن بر مبناي JIF، بالاتر از مجله مورد نظر باشد. وقتي JRK براي يک مجله موضوعي 65 %مي باشد، بدان معني است که در آن گرايش خاص، 35 درصد مجله ها بر مبناي JIF، بالاتر از مجله موردنظر هستند.
در مجموع بايد گفت موضوع بررسي کيفيت مقاله علمي، جنبه هاي مختلفي را مي طلبد که IF، JIF و JRK مجله ي حاوي مقاله، مهمترين آنها مي باشند. اگر چه اين معيارها براي ارزيابي کافي نمي باشند و در مواردي مشکلاتي دارند، اما اين اتفاق نظر وجود دارد که مقاله هاي چاپ شده در مجله هاي موجود در فهرست مجله هاي ISI، به دليل رعايت استانداردهاي علمي و قواعد نشر بين المللي، در حال حاضر اصلي ترين مبناي تعيين ميزان توليد علم هستند.
منبع: باشگاه مهندسان ايران